رابطۀ کرونا و بهداشت دهان دندان

Additional Info

امتیاز کاربران
ضعیفعالی 

 

اگر ما طرفداران پر و پا قرص علم و دانش و تحقیقات قدری منصف باشیم، باید به منتقدین علم و یا طرفداران طب سنتی و یا گیاهی هم قدری حق بدهیم. واقعیتی وجود دارد که برخی نامش را "علم زدگی" گذاشته اند. با ظهور و بروز هر پدیده ای و یا پیدایش هر موجی در زمینه علوم، برخی محققین تلاش می کنند هر طور شده بر این موج سوار شوند و با انجام تحقیق و انتشار مقاله با موج همراه شوند. و تا مطالبشان "بیات" نشده و اوضاع هم برای چاپ مقاله مساعد است زودتر مقاله را چاپ کنند. حقیقتا بر ما مدعیان و طرفداران علم است که از این افراط و تفریطها نیز جلوگیری کنیم و اگر در این قسمت زورمان نمی رسد، تلاش کنیم تا مردم را به بهترین نحو آگاه کنیم.

لابد می پرسید چه ارتباطی بین مقدمه و عنوان وجود دارد؟ بروز و شیوع همه گیری کرونا موجب شد تا دانشمندان عرصه پزشکی و علوم تندرستی بدنبال بررسی تاثیر این همه گیری و ویروس در رشته تخصصی خود بگردند. بدون تردید، یکی از این حوزه ها حوزه سلامت دهان و دندان و دندانپزشکی بود.

اگر چه که ندایی در درون خیلی از ما میگفت که باید ارتباطی بین کرونا و دندانپزشکی وجود داشته باشد، خیلی ها شروع به انتشار فرضیه هایی کردند، خیلی ها به مقابله با این فرضیه ها پرداختند. خیلی از دندانپزشکان در میان بیمارانشان چیزهای غیر معمولی می دیدند، و ...

اینگونه می شود که موجهای اطلاعات و اخبار شکل می گیرد. اما اگر حقیقتا اهل علم باشیم، می دانیم که حرف آخر را شواهد و مستندات می زنند. و باز هم اگر خود را متعهد به علم بدانیم باید همواره به یاد داشته باشیم و به دیگران مکررا گوشزد کنیم که حتی شواهد و مستندات کیفیت خوب دارند و بد، اعتبار بعضی شواهد از بعضی دیگر بیشتر است. من خودم معمولا از این مثال استفاده می کنم که یک داور مسابقه از هر تماشاگری به صحنه نزدیکتر است و  کمک داوران نیز وی را یاری می کنند، پس نظرش معتبرتر از تماشاچیان است. ولی وقتی پای "ویدیو چک" به میان می آید، حتی داور نیز به جای نظر کمک داوران به آن استناد می کند. به این می گویند "تفاوت در اعتبار شواهد". و در خصوص این مثال می بینیم که زمان لازم است تا مستندات و شواهد معتبرتر شکل گیرند (سالها تلاش لازم بوده تا فن آوری به خدمت ورزش در بیاید).

حالا هم در خصوص کرونا و بهداشت دهان کمابیش همین اتفاق رخ داده است. در ابتدا که شیوه سرایت ویروس خیلی مشخص نبود و "تصور" می شد یکی از راههای اصلی انتقال از طریق تماس است، ابتدا بر دست ندادن و ضد عفونی سطوح تاکید شد و حتی در خصوص بهره گیری از ماسک نیز خیلی پافشاری دیده نمی شد. حتی استفاده از ماسک را بیشتر بمنظور محافظت از تماس ویروس با پوست صورت توصیه می کردند. با افزایش اطلاعات بود که مشخص شد راه انتقال ویروس تنفسی است و بهره گیری از ماسک و رعایت فاصله اجتماعی اهمیت پیدا کرد. اما در همان ابتدا مقالات و مطالعات و ادعاهایی با اعتبار پایین دندانپزشکان را اکیدا به ضد عفونی کردن سطوح مطب و استفاده از پوششها و اشعه ماورا بنفش (که میدانیم اثرات سرطانزا نیز دارد) هدایت می کردند. شرکتهای تولید کننده این محصولات برای فروش بیشتر، این اطلاعات را پررنگ کرده و احتمالا به نهادهای نظارت بر درمان کشورها دیکته می نمودند. دهانشویه ها نیز در این میان با هدف "کاهش تعداد ویروس در محیط دهان" محور بحث بودند و به رعایت بهداشت دهان و دندان از این منظر نگاه میکردند. یعنی با تمیز نگاه داشتن دهان گویی داریم ویروسها را می کشیم.

اما همانطور که در طول مقاله گفتم، شواهد هر چه معتبر تر شدند رویکرد به بهداشت دهان و دندان نیز تغییر پیدا کرده:

رویکرد جدید به موضوع تاثیر بهداشت دهان و دندان بر روی وضعیت التهابی و سیستم ایمنی کل بدن تاکید بیشتری می کند. اکنون اکثریت مردم دنیا شندیه و متوجه شده اند که خطرات این ویروس به شدت واکنش التهابی و ایمنی که در بدن رخ می دهد مرتبط است. آنچه که به "درگیری ریه" می شناسیم به اثر مستقیم ویروس بر روی بافتهای ریه خیلی مربوط نمی شود و این "سیستم شدیدا تحریک شدۀ دفاع بدن" است که به بافتهای خود بدن آسیب می زند. ویروس به حدی سیستم ایمنی را تحریک می کند که سلولهای محافظ بدن علیه خود بدن نیز به فعالیت می پردازند. در یک عبارت کلی شاید بتوان گفت که آسیبهای ریوی از پدیدۀ التهاب در بدن بوجود می آیند. شدت علائم بیماری به این بر می گردد که یک شخص چقدر دچار واکنشهای التهابی می شود و چقدر به التهاب مستعد است.

شواهد معتبرتر نشان می دهد که نقش بهداشت دهان در اینجا واضح تر می شود ( تنها برای مثال، به دو مقاله ای که در انتهای مطلب ذکر کرده ام و یکی در مجله معروف و معتبر نیچر Nature منتشر شده می توانید مراجعه کنید):

وضعیت التهابی افرادی که بهداشت دهان خوبی ندارند و به بیان عامیانه لثه های آلوده دارند، قبل از اینکه دچار کرونا شوند، مستعد به واکنشهای شدیدتر شده اند. برای مثال، بیماری لثه قبلا موجب شده تا میزان پروتئینهایی تحت عنوان C-Reactive Protein (CRP) در بدن افزایش یابد. افزایش این ترکیبات قبل از ابتلا فرد به کرونا وی را در معرض واکنشهای شدید تر قرار می دهد. به بیان ساده تر، افرادی که بیماری لثه داشتند بیشتر از افرادی که لثه سالم داشتند دچار مرگ ناشی از کرونا شدند، بیشتر مشکل ریه و نیاز به دستگاه تنفس مصنوعی و اکسیژن داشتند و بیشتر در ICU بستری شدند. دلیل هم این بود که وجود مقادیر بالاتر از CRP  و عوامل التهابی دیگر آنها را مستعد به علائم شدیدتر کرونا نموده بود.

خلاصه و نتیجه گیری: رعایت بهداشت دهان و دندان موجب می شود که سطح عوامل التهابی بدن کمتر باشد و در نتیجه احتمال بروز علائم شدید ریوی و یا مرگ ناشی از کرونا در مبتلایان کاهش یابد.

چنانچه شواهد دقیقتری بدست آید حتما با شما در میان خواهم گذاشت. ولی با همین مطلب هم بیش از پیش به اهمیت رعایت بهداشت دهان و دندان خود پی برده اید.

  1. Kamel, A., Basuoni, A., Salem, Z. et al. The impact of oral health status on COVID-19 severity, recovery period and C-reactive protein values. Br Dent J (2021).      https://doi.org/10.1038/s41415-021-2656-1
  2. Marouf, N., Cai, W., Said, K.N., Daas, H., Diab, H., Chinta, V.R., Hssain, A.A., Nicolau, B., Sanz, M. and Tamimi, F. (2021), Association between periodontitis and severity of COVID-19 infection: A case–control study. J Clin Periodontol, 48: 483-491.    https://doi.org/10.1111/jcpe.13435
 
شما اینجا هستید: خانه مقالات بهداشت دهان و دندان رابطۀ کرونا و بهداشت دهان دندان