با عادتهای دهانی در کودکان چگونه روبرو شویم؟

Additional Info

امتیاز کاربران
ضعیفعالی 

 

مواجهه با عادتهای دهانی از جمله مکیدن انگشت یا لب، جویدن ناخن یا مداد و امثال آن می تواند حالات متفاوتی به خود بگیرد و این برای والدین ابهامات و سردرگمی ایجاد می کند. در عین حال، با توجه به اطلاع رسانی های جسته گریخته و بی سرو سامانی که در فضای مجازی وجود دارد نگرانی والدین بیش از پیش افزایش یافته است. در اینجا تلاش می کنیم تا با ارائه توضیحاتی قدری از نگرانیها بکاهیم و از شما هم کمک بگیریم تا به افزایش آگاهی در جامعه در این خصوص  بپردازم. با توجه به اهمیت موضوع، این مقاله از مقالات دیگر قدری طولانی است که از حوصله ای که به خرج می دهید سپاسگزارم

عادات دهانی از دید روانشناسان : برخی از عادات طبیعی تلقی می شوند.

شاید برایتان جالب باشد که برخی از عادات  در دوران جنینی بوجود می آیند. مشاهدات علمی توانسته اند که عادات مکیدن دست یا انگشت را در هفتۀ 17 بارداری ردیابی کنند. نظریه های مختلفی در خصوص علت و پیدایش اینگونه عادات مطرح می شود. برخی از دانشمندان، به دهان بردن اشیا و اجسام  را راهی برای یادگیری و ارتباط نوزاد با محیط اطراف خود قلمداد می کنند، یعنی این عمل کاملا طبیعی و عادی است. برخی نیز معتقدند که پیدایش عادات سیستمهایی جبرانی هستند برای حفظ سلامت. مثلا مراحلی از تکامل هستند که همزمان با نیاز نوزاد به یافتن غذا پدیدار شده و اگر فرآیند مکیدن به میزان کافی و کیفیت مطلوب انجام شود، دوره خود را طی کرده و با افزایش سن از بین می رود. برخی از طرفداران این نظریه معتقدند که به دلیل خوردن شیر با شیشه است که این نیاز به قدر کافی برآورده نمی شود یا کیفیت مکیدن شیشه به خوبی مکیدن از پستان مادر نبوده و نوزاد به عاداتی چون مکیدن انگشت روی می آورند و برخی نیز معتقدند که پستانک کمک می کند که کمبود جبران شود و به طور جدی آن را توصیه می کنند.

عادتها و ارتباط آن با رشد و تکامل فک و صورت

طرفدار هر نظریه روانشناسی که باشیم، از دیدگاه ارتودنسی بدنبال آن هستیم که بدانیم این عادات چه تاثیری بر روی فک و دندانها و روابط میان فکی و دندانی می توانند بگذارند. اتفاق نظر نسبی در میان متخصصین ارتودنسی و ناهنجاریهای فکی – دندانی وجود دارد که یک سری عوامل درونی (عمدتا ارثی یا ژنتیک) و یک سری عوامل بیرونی یا محیطی هستند که می توانند بر روی روند رشد و نمو فک تاثیر بگذارند. متخصصین ارتودنسی توانایی کمی در مهار عوامل درونی دارند و تلاش خود را بر روی عوامل بیرونی متمرکز می کنند. عادات یکی از همین موارد عوامل بیرونی هستند و در اینجا به اختصار در خصوص شیوۀ اثر این عوامل توضیح می دهم:

یک عادت از هرنوع که باشد، به طور کلی یک شیوه از اعمال نیرو و یا جلوگیری از اعمال نیرو بر روی فک و دندانها محسوب می شوند. مثلا اگر فرد انگشتش را به سقف دهان فشار دهد نیرویی بر فک و برخی دندانها وارد می کند. همین انگشت در عین حال مانع از این می شود که زبان با دندانهای بالا در تماس باشد و زبان نمی تواند نیروی طبیعی خود را به دندانهای بالا از داخل وارد کند. در یک عبارت کلی، یک عادت تعادل نیروهایی را که به صورت طبیعی به دندانها و فکها وارد می شوند را برهم می زنند.

نکته مهم و یکی از سوالات متداول والدین: آیا هر نیرویی موجب تغییر می شود.

پاسخ این پرسش منفی است و اگر بخواهیم در عبارت کوتاهی این را توضیح دهیم می توان گفت:

برای اینکه یک نیرو به فک یا دندان بتواند تغییری ایجاد کند هم باید قدرت کافی داشته باشد و هم به مدت کافی باقی بماند. مورد دوم یعنی مدت زمان نیرو بسیار مهم تر از قدرت نیرو است.

 این نکته مهم است و لطفا به آن توجه کافی داشته باشید چون می خواهم برای ادامه مطلب و کاهش نگرانیهای والدین به آن دوباره اشاره کنم.

نشانۀ شایع تاثیر عادتها بر روی تکامل فک و دهان

گفتیم که عادتها از طریق وارد کردن نیرو و یا ممانعت از نیرو تعادل نیروهای طبیعی را بر هم می زنند و ناهنجاری در رشد فک و صورت ایجاد می کنند. شایع ترین ناهنجاری که از عادتهای انگشت مکیدن یا پستانک خوردن ممکن است بوجود بیاید به شکل افزایش فاصله میان دندانهای پیشین دو فک مشاهده می شود (می گویم افزایش چون مقدار مختصری جلو-عقب بودند دندانها ضروری است و نوک دندانهای جلو نباید با هم در تماس باشند). این افزایش فاصله ممکن است افقی، عمودی و یا ترکیبی از این دو باشد. این حالت افزایش یافته است که توجه متخصصین ارتودنسی را به خود جلب می کند تا برای مدیریت یا مقابله با آن برنامه ریزی کنند چون راه و روشهای مقابله با آن بسیار متفاوت می تواند باشد. این تفاوت می تواند آنقدر زیاد باشد که برای یک کودک برنامه ریزی برای جراحی فک صورت می گیرد تا اینکه هیچ اقدامی صورت نگیرد (این تفاوت در مدیریت مشکل را به سرفه مکرر یک فرد تشبیه کنید که سرفه ممکن است فقط بخاطر پریدن یک قطره آب در گلو باشد تا عفونت تا خدای ناکرده سرطان ریه).

با کدام عادت باید برخورد کرد؟

همانطور که گفتیم، مسئله مدت زمان نیرویی که وارد می شود خیلی نقش مهمی دارد. یک فشار سنگین با انگشت به دندانها برای چند ثانیه باعث جابجایی نمی شود، ولی اگر این انگشت هر شب فشاری سبک وارد کنند، تغییر شکل بعد از مدتی مشاهده خواهد شد. وقتی که کودک عادت انگشت مکیدن یا پستانک خوردن را حدودا پیش از 5 سالگی ترک کند، بسیاری از ناهنجاریهایی که ممکن است در فک و دندانها دیده شوند بتدریج برطرف می شوند. دو عامل را که در اینجا می توانند موثر باشند را ذکر می کنم:

1-      کودک همچنان در حال رشد است و عوامل درونی موثر بر رشد کودک همانند سابق به فعالیت خود در مسیرشان می توانند ادامه دهند و بر تغییراتی که عادتها ایجاد کرده اند غلبه کنند

2-      هر تاثیری که عادتها در گذشته بر روی دندانهای شیری گذاشته باشند با افتادن دندانهای شیری و بیرون آمدن دندانهای دائمی در بیشتر مواقع ناپدید می شوند.

پس اگر در قبل از 3 سالگی عادتی را مشاهده کردید، نه اقدامی کنید و نه نگران شوید. مکیدن انگشت یا پستانک برای محدوده سنی پیش از 2 الی 3 سالگی امری عادی تلقی می شود. با بزرگتر شدن کودک، نیازهای تکاملی او غالبا برطرف شده و در عین حال با مشاهده هم سن و سالهای خود می بیند که کودکان دیگر اغلب این عادت را کنار گذاشته اند. قویا توصیه می شود تا پیش از سه سالگی به عادات انگشت مکیدن یا پستانک خوردن کودک کاری نداشته باشید و بگذارید کودک "حالش را ببرد "J".

اما اگر عادت تا پس از پنج سالگی ادامه یافت باید به فکر بیفتید. پس از این محدوده سنی عوامل درونی رشد فک و صورت ممکن است شروع به کم اثر شدن کنند و در عین حال نیروهای عادت ممکن است بر روی دندانهای دائمی که بزودی رویش خواهند یافت ناثیر بگذارند. نگرانی دیگر هم این است که باقی ماندن عادت تا این سن دیگر نشان از یک روند تکاملی نیست. چنانچه عادتی باقی مانده باشد، و یا عاداتی چون ناخن جویدن به شروع به پیدایش کنند، باید به فکر جستن مسائل روحی روانی در کودک بود. در جامعۀ پر شتاب کنونی، بروز استرسها چه برای کودکان و چه برای بزرگسالان روندی فزاینده به خود گرفته است.

تذکر، تذکر، تذکر به والدین عزیز!

 به جای جستجوی اصولی برای علت عادتهای طولانی مدت، هرگز تلاش نکنید با تنبیه و حتی تذکر مکرر به کودک به خاطر ترک کردن عادت متوسل شوید و این نگرانی خود را به ناخودآگاه کودک منتقل نکنید! تذکر و خدای ناکرده تنبیه کردن کودک شاید بدترین کاری باشد که می توانید انجام دهید! خصوصا در مورد کودکانی که در موارد "ناخود آگاه" همچون تماشای تلویزیون، نوشتن تکلیف، و یا خواب عادت را از خود بروز می دهند. این دسته از کودکان دقیقا کودکانی هستند که قلبا دوست دارند که عادت خود را کنار بگذارند (چون در زمان هوشیاری این کار را نمی کنند) اما با یادآوری و تذکر والدین در هنگام ناخودآگاه این عادت تقویت می شود. ثبت الگوی عادتی در ناخودآگاه بیمار امکان خارج کردن آن را از ذهن بسیار بسیار مشکل خواهد کرد.

اولین و بهترین کار، کار کردن روی ناخودآگاه خودتان است!!! بعنوان یک پدر درک می کنم و تجربه کرده ام که احتراز از "بکن-نکن" کردن به کودک بعضا چقدر می تواند دشوار باشد. اما اگر بتوانید از این چالش موفق بیرون بیایید خواهید دید که موفقیت بیشتری در ترک عادت فرزندتان بدست خواهید آورد. بی توجهی و ندیده گرفتن عادت کودک در هنگام ناخودآگاه موجب خروج تدریجی عادت خواهد شد. همیشه شنیده ایم که اثر تشویق خیلی خوب و اثر تنبیه خیلی کم است. پس همزمان با تلاش برای کاهش تذکرهایتان، تمرین کنید که کودکتان را در روزها و مواقعی که کمتر عادت را بروز می دهند تشویق کنید و حتی بصورت غیر مشروط برایش جایزه ای در نظر بگیرید. منظور از غیر مشروط این است که به کودک نگوییم: "اگر این عادت را ترک کنی برایت جایزه می گیرم" . اتفاقا برعکس، شاید بهتر باشد که ناگهان او را با جایزه ای و گفتن اینکه "چند وقتی است می بینم انگشت مکیدن کم شده یا از بین رفته، آفرین!" سورپرایز کنید.

پس ما ارتودنتیستها چه کار می کنیم؟ Laughing

صحبت ما در این مقاله بیشتر با رویکرد پیشگیری و  اقدامات در سن پایین تر بود که استفاده از ابزار و وسایل ارتودنسی برای کودک بسیاری سخت و همکاری ضعیف است. خیلی بهتر است که با اقداماتی که گفتیم با موضوع برخورد کنیم، وگرنه متخصصین ارتودنسی می توانند وسایل ارتودنسی متحرک یا ثابت در دهان برای ترک عادت قرار دهند، اما چنانچه به زمینه های روحی-روانی یا ناخودآگاه اول نپرداخته باشیم، تاثیر وسایل ارتودنسی عادت شکن موقت و سطحی خواهد بود. در ارتودنسی دستگاههای عادت شکن بیشتر به جشم ابزار کمکی نگریسته می شود تا درمان کنندۀ اصلی (برای مشاهده نمونه هایی از این ابزار می توانید به مقاله دیگر مراجعه کنید).

 

 

 

 

نقشه سايت

شما اینجا هستید: خانه مقالات مقالات مرتبط با ارتودنسی با عادتهای دهانی در کودکان چگونه روبرو شویم؟