مثلثهای سیاه بین دندانها: علت ایجاد، پیشگیری و درمان آنها

Additional Info

امتیاز کاربران
ضعیفعالی 

 

 

از پیشامدهایی که در حین درمان ارتودنسی ممکن است برای بیماران بزرگسال بوجود آید تحت عنوان مثلثهای سیاه (Black Triangles) از آن یاد می شود، زمانی است که دندانهای نامرتب پیشین بیمار (غالبا بزرگسالان) که در ابتدا نامرتب بوده توسط ارتودنسی مرتب گردیده و فضاهای خالی مثلث شکل بین دندانها ظاهر می شود. ابتدا به دلایل بروز این حالت اشاره می کنیم و همینجا تاکید می کنم که این یک پیش آمد است و نه یک عارضه (برای آشنایی با عوارض احتمالی ارتودنسی می توانید به مقاله دیگر در این زمینه مراجعه کنید). در انتها راهکارهایی برای مقابله و کاهش احتمال رخ دادن این حالت و راه حل های موجود ارائه خواهد شد.

موقعیت طبیعی و زیبای دندان و لثه چگونه است؟

شکل 1

ابتدا توجه شما را به شکل دندانهای پیشین جلب می کنم (شکل 1). شکل کلی تاج این دندانها به شکل یک ذوزنقه می باشد که قاعده بزرگ آنها دور از لثه و قاعده کوچک آنها در کنار لثه قرار می گیرد. زمانی که دندانها بصورت منظم در کنار یکدیگر رشد می کنند، مطابق تصویر تنها لبه های دندان یا همان قاعده های بزرگ ذوزنقه با یکدیگر تماس پیدا می کنند. در نتیجه در بقیه قسمتها دندانها از یکدیگر دور می شوند و در حالت طبیعی لثه ها این فاصله ها را پر می کنند و یک حالت مثلثی به خود می گیرد.

شکل 2

اما مطابق شکل 2 زمانی که دندانها بصورت نامنظم رویش می کنند و روی هم قرار می گیرند، رشد لثه در این ناحیه بصورت ناکامل انجام می شود و شکل مثلثی را دیگر شاهد نخواهیم بود. به بیان ساده تر، لثه تا جایی که فضا بین دندانها باشد رشد کرده و آن ناحیه را پر می کند. زمانی که دندانها توسط ارتودنسی منظم شده و بدرستی کنار یکدیگر قرار می گیرند، این عدم رشد لثه در این زمان آشکار خواهد شد و فضایی خالی بوجود می آید که به آن مثلث سیاه گفته می شود (شکل 3). بنابر این ملاحظه می کنید که آشکار شدن این فضاها بدلیل بروز مشکل در درمان بوجود نمی آید.

شکل 3

زمانی که ارتودنسی در سن پایین تر انجام می شود، به دلیل اینکه فرد همچنان از قدرت رشد برخوردارد است، با مرتب شدن دندانها لثه همچنان قادر است که به رشد خود ادامه داده و فضاها را پر کند (فقط در یک حالت ممکن است که این فضاها در کودکان نیز پر نشود و آن تشکیل جرم است که در ادامه به آن اشاره خواهد شد).

به همین دلیل است که احتمال دیده شدن مثلثهای سیاه در بزرگسالان بیشتر است. اما دو عامل دیگر نیز در این موضوع نقش دارد. نکته اول و مهم تر تشکیل جرم بر روی سطح دندانها در این نواحی است. هنگامی که دندانها در این نواحی جرم می گیرند، لثه توان چسبندگی خود را به این نواحی به میزان زیادی از دست می دهد (شکل 4). این تنها یک دلیل است که متخصصین ارتودنسی به رعایت کردن بهداشت در طی ارتودنسی تاکید می کنند و از بیماران می خواهند با رعایت صحیح بهداشت مانع از تشکیل جرم در این نواحی شوند تا لثه بتواند تا حد امکان در این ناحیه رشد کند و مثلثهای سیاه را پر کند. جرمگیری مطمئنا در این کار کمک خواهد کرد اما بهتر از آن این است که از تشکیل جرم پیشگیری کنیم که راه حل آن تنها و تنها رعایت منظم بهداشت است. استفاده منظم از نخ دندان و مسواکهای بین دندانی کلید این کار است. البته بیماران ارتودنسی کلا به دلیل فاصله محدودی که بین براکتهای ارتودنسی به ویژه در بین دندانهای پیشین پایین که کوچکتر هستند به دشواری در تمیز نگاه داشتن این نواحی اشاره می کنند، اما همانطور که گفته شد بهترین راهکار برای مقابله با مثلثهای سیاه همین رعایت بهداشت است.

شکل 4

یک نکته دیگر نیز در اینجا نقش دارد و آن پدیده فقدان سایش های طبیعی است. معنی سایش طبیعی چیست؟

دندانها در طول عمر هر فرد و به شکلی طبیعی حین جویدن غذا به یکدیگر ساییده می شوند و حالت ذوزنقه ای دندانها کم کم به حالتی از مستطیل نزدیک می شود. در نتیجه تماس دندانها به تدریج از حالت نقطه ای که در شکل 5 مشاهده می کنید به تماس سطحی تبدیل می شوند. این باعث می شود که محل تماس بین دندانها به لثه نزدیکتر شود. هر چه فاصله بین تماس دندانها و لثه کمتر شود، احتمال اینکه لثه بتواند فضای باقی مانده را پر کند بیشتر خواهد بود.

        

شکل 5

اما زمانی که دندانها نامنظم باشند و بدرستی در کنار هم قرار نگیرند، این سایش طبیعی اتفاق نخواهد افتاد و بعد از منظم شدن دندانها شاهد تماس نقطه ای هستیم. به همین دلیل است که متخصصین ارتودنسی در حین درمان برای برخی از بیماران سایشی مختصر و در حد یک یا دو دهم میلیمتر انجام می دهند تا حالت سایش طبیعی را بازسازی کنند. این کار گاهی نیز به منظور کسب فضای بیشتر برای ایجاد نظم بهتر در دندانها انجام می شود.

توجه: این کار با تراشیدن دندان بسیار متفاوت است. در تراش دندان احتمال برداشته شدن مینای دندان بیش از حالت طبیعی وجود دارد، ضمن اینکه وسایل تراش دندان ممکن است سطح ناهمواری بر روی دندانها به جای بگذارند که از نظر بهداشتی وضعیت مطلوبی نیست.

پس تا اینجا دو راهکار برای پیشگیری و یا کاهش احتمال ایجاد مثلثهای سیاه را مطرح کردیم که به ترتیب اولویت عبارتند از: 1- رعایت بهداشت ( و در صورت نیاز جرمگیری منظم) و 2- سایشهای کنترل شده و محافظه کارانه بر روی سطوح بین دندان (در صورتیکه با روند درمان ارتودنسی همخوانی داشته و قابل تجویز باشد). اما اگر علی رغم بهره گیری از این دو روش باز همچنان با مثلث سیاه روبرو شدیم راهکاری وجود خواهد داشت؟

خوشبختانه پاسخ مثبت است، و آن هم بهره گیری از اقدامات زیبایی است. البته جراحی های لثه نیز گاهی تجویز می شوند اما اقدامات زیبایی اصطلاحا حالت تهاجمی کمتری دارد.

حال ببینیم که اقدامات زیبای برای ما چه کاری می تواند انجام دهد:

همانطور که در بالا اشاره کردیم، سایش ها، چه حالت طبیعی باشد و چه حالت درمانی، شکل دندان را از یک ذوزنقه به مستطیل نزدیک می کند. حال چنانچه در درمان ارتودنسی سایش از نوع درمانی قابل تجویز نباشد، امکان تغییر شکل دندان به مستطیل از طریق اضافه کردن مواد همرنگ دندان یا همان کامپوزیتها به دندانها حاصل می شود. به عبارتی، نیمی از مثلث با اضافه کردن کامپوزیت به یک دندان و نیمه دیگر با اضافه کردن کامپوزیت به دندان دیگر بسته میشود (شکل 6).

 

شکل 6

این کار محافظه کارانه توسط دندانپزشک متخصص ترمیمی و زیبایی انجام می شود. دلیل اینکه به این کار محافظه کارانه گفته می شود این است که در انجام این کار، کامپوزیت به سطح دندان اضافه می شود و برای افزودن کامپوزیت نیازی به تراشیدن و برداشتن از دندان وجود ندارد. نمونه ای از این کار که توسط خانم دکتر هاله حشمت، دندانپزشک متخصص ترمیمی و زیبایی و هیات علمی دانشگاه بر روی بیمار ارتودنسی اینجانب انجام داده اند را ملاحظه می فرمایید: 

    

 دو بیمار پس از خاتمه ارتودنسی (به تشکیل جرم خصوصا بیمار سمت چپ توجه بفرمایید)

 

   

بعد از اصلاح شکل توسط اقدامات زیبایی

 

نقشه سايت

شما اینجا هستید: خانه مقالات مقالات مرتبط با ارتودنسی مثلثهای سیاه بین دندانها: علت ایجاد، پیشگیری و درمان آنها